U Vulpeculae - moja ulubiona cefeida

[Wiesiek Łata]

Opowiem wam dzisiaj o mojej ulubionej cefeidzie - U Vulpeculae. Obserwacje tej gwiazdki polecił mi ponad rok temu p. Stanisław Świerczyński i od tamtego czasu uzbierało mi się już 33 oceny. Staram się oceniać U Vul podczas każdej sesji obserwacyjnej.

Najpierw trochę teorii. U Vul jest cefeidą, czyli gwiazdą zmienną pulsującą. Według danych z General Catalogue of Variable Stars (GCVS) amplituda zmian jasności wynosi 6.7 mag - 7.5 mag, a okres 7.99 doby. Pulsacja jest spowodowana tym, że siły grawitacyjne nie równoważą ciśnienia gazów, z których składa się gwiazda. Kiedy promień jest większy od takiego, przy którym te siły równoważą się, grawitacja jest silniejsza i powoduje kurczenie się gwiazdy. Przy małym promieniu ciśnienie jest silniejsze, przez co cefeida rozszerza się. Z powodu zmian objętości i ciśnienia zmienia się temperatura, więc też jasność i typ widmowy. Wykres jasności od czasu jest podobny do sinusoidy, ale wzrost jasności następuje szybciej niż jej spadek. (za: wikipedia.pl)

U Vul jest położona bardzo korzystnie na niebie, przez większą część roku świeci wysoko na pograniczu Łabędzia i Strzały (czyli w Lisku). By ją odnaleźć, skierujmy najpierw lornetkę na Albireo (beta Cygni). Następnie zjeżdżamy w dół i szukamy "Wieszaka", charakterystycznego układu gwiazdek poniżej Albireo. Spójrzcie na rysunek:



Nasza bohaterka znajduje się w lewym boku charakterystycznej odwróconej strzałki na lewo od "Wieszaka". Bardzo łatwo zidentyfikować ten układ nawet w niewielkiej lornetce. Lornetka jest zresztą najlepsza do obserwacji tej zmiennej, gdyż ma spore pole widzenia, a U Vul cały czas jest w jej zasięgu. Poniżej mapka z zaznaczonymi gwiazdkami porównania, których używam do swoich obserwacji:



No i na koniec najważniejsza sprawa - krzywa jasności. Na poniższym załączniku widzimy piękną krzywą fazową, utworzoną na podstawie obserwacji (z ostatnich 3 lat) znajdujących się w bazie p. Stanisława Świerczyńskiego. Widać, że faktyczny zakres zmian jasności jest nieco większy, niż podaje GCVS.



Bardzo polecam obserwacje U Vul. Są naprawdę nietrudne, wystarczy kilka razy spróbować. Może się spodoba? icon_biggrin.gif

Pozdrówka,

Paweł

[SSW]

Cefeidy o okresie rzędu tygodnia charakteryzują się tym, że często na gałęzi opadającej krzywej jasności występuje charakterystyczny garb.
Na naszym wykresie, w fazie ok. 0.25 też można się dopatrzyć takiego garba choć nie jest on zbyt wyeksponowany. 

[dja.obserwator]

Ja również obserwuje tą gwiazdę zmienną U Vul,dość ciekawa cefeida. Bardzo przyjemnie się obserwuje przez lornetkę 10x50 o dużym polu widzenia. Gwiazda jest typem widmowym od G2 do F6 ze średnią temperaturą 5800 kelvinów podobną do temperatury Słońca,gdyż staje się gorętsza wtedy jej temperatura jest dużo wyższa od słońca około 6600 stopni kelvinów,wtedy gwiazda staje się jaśniejsza